Της Αρχοντούλας Τσιλικιώτη
Από την 1η Ιανουαρίου 2025, οι Βουλγαρία και Ρουμανία εντάχθηκαν πλήρως στη ζώνη Σένγκεν, γεγονός που όχι μόνο σηματοδοτεί μια νέα πραγματικότητα για την περιοχή αλλά επηρεάζει άμεσα την Ελλάδα και ειδικότερα τη Βόρεια Ελλάδα καθώς η κατάργηση των ελέγχων στα σύνορα σημαίνει ελεύθερη διακίνηση εμπορευμάτων ατόμων και αλλά και ανθρώπων μεταξύ της Ελλάδας και των δύο χωρών.
Δρόμος μετ΄ εμποδίων
Οι ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Ρουμανίας και της Βουλγαρίας στη ζώνη Σένγκεν δεν ήταν εύκολη υπόθεση. Παρόλο που οι δύο χώρες εντάχθηκαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το 2007, η πρόσβασή τους στη ζώνη Σένγκεν παρέμεινε περιορισμένη. Ωστόσο, η κατάσταση άλλαξε τον Δεκέμβριο του 2024, όταν η Αυστρία αποφάσισε να άρει το βέτο της. Ο κύριος προβληματισμός της Αυστρίας αφορούσε την πιθανότητα αύξησης των αιτήσεων ασύλου λόγω της διεύρυνσης του χώρου Σένγκεν. Αρχικά είχε αποδεχτεί την εν μέρει ένταξη των δύο χωρών την προηγούμενη άνοιξη και στη συνέχεια συμφώνησε σε έναν «οδικό χάρτη» για τη σταδιακή πλήρη ένταξή τους.
Ωστόσο, τα μέτρα που εφαρμόστηκαν τους τελευταίους μήνες θεωρήθηκε ότι συνέβαλαν στη σημαντική μείωση των μεταναστευτικών ροών και οι δύο χώρες εξασφάλισαν την πλήρη ένταξή τους, αποκτώντας δικαιώματα και στα χερσαία σύνορά τους.
Η ένταξη της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στη ζώνη Σένγκεν έχει αναμφίβολα σημαντικές οικονομικές προεκτάσεις. Οι δύο χώρες αναμένουν ότι η κατάργηση των συνοριακών ελέγχων θα οδηγήσει σε άμεση οικονομική ανάπτυξη, με εκτιμήσεις να προβλέπουν αύξηση του ΑΕΠ κατά τουλάχιστον 1% στις οικονομίες τους.
Τι σημαίνει αυτό για την Ελλάδα
«Η Ελλάδα καλωσορίζει τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία στη ζώνη Σένγκεν. Συγχαρητήρια και στις δύο χώρες για τις επιτυχείς προσπάθειές τους που εξασφάλισαν την άρση των ελέγχων στα εσωτερικά εναέρια και θαλάσσια σύνορα. Η ένταξή τους αποτελεί σημαντικό ορόσημο για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση», αναφέρει η ανακοίνωση του ελληνικού Υπουργείου Εξωτερικών, με την χώρα μας να επωφελείται άμεσα από αυτή τη νέα πραγματικότητα. Ειδικότερα η Περιφέρεια Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης είναι μία από τις περιοχές που θα βιώσουν άμεσα τα οφέλη αυτής της αλλαγής. Όπως επισήμανε και ο Περιφερειάρχης Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, Χριστόδουλος Τοψίδης, σε πρόσφατη συνέντευξη του, η κατάργηση των ελέγχων στα χερσαία σύνορα αναμένεται να ενισχύσει το εμπόριο, τις επενδύσεις και τον τουρισμό στην περιοχή, με σημαντική αύξηση της κινητικότητας από και προς τη Βουλγαρία.
Ειδικότερα, σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ από το 2018, η περιοχή είχε καταγράψει 220.236 διανυκτερεύσεις από τη Βουλγαρία, 267.529 από τη Ρουμανία, 100.330 από την Τουρκία και σημαντικό αριθμό από άλλες γειτονικές χώρες Σύμφωνα με τα στοιχεία του INSETE Intelligence για το 2023, οι οδικές αφίξεις από τις δύο αυτές χώρες κατέγραψαν εντυπωσιακά νούμερα. Συγκεκριμένα, στον μεθοριακό σταθμό του Προμαχώνα σημειώθηκαν 2,6 εκατομμύρια αφίξεις, ενώ στον σταθμό των Ευζώνων καταγράφηκαν 2,2 εκατομμύρια. Επιπλέον, οι σταθμοί των Κήπων, της Κρυσταλλοπηγής και του Ορμενίου είχαν επίσης σημαντική κινητικότητα, ενώ για το 2024 από τα σύνορα του Προμαχώνα καταγράφηκαν πάνω από 8,6 εκατομμύρια διελεύσεις, με το μεγαλύτερο μέρος αυτών να προέρχεται από τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία. Η κίνηση αναμένεται να αυξηθεί περαιτέρω, καθώς οι πολίτες των δύο χωρών πλέον δεν θα χρειάζεται να περιμένουν σε ουρές στα σύνορα για να περάσουν στην Ελλάδα. Παράλληλα επίσης σημαντικό ότι οι πολίτες των δύο αυτών χωρών έχουν επενδύσει σε ακίνητα σε περιοχές όπως ο Στρυμονικός κόλπος, η Καβάλα και η Χαλκιδική, ενισχύοντας την τουριστική και οικονομική δυναμική των περιοχών αυτών.
Σε εμπορικό επίπεδο, δεδομένη θεωρείται η διευκόλυνση της διακίνησης εμπορευμάτων, μειώνοντας τον χρόνο και το κόστος μεταφορών. Μέχρι πρότινος, οι οδηγοί φορτηγών αναγκάζονταν να περιμένουν στα σύνορα έως και 20 ώρες, με αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους και την καθυστέρηση στις παραδόσεις. Η κατάργηση αυτών των καθυστερήσεων θα ενισχύσει το διασυνοριακό εμπόριο, το οποίο είναι κρίσιμο για την Ελλάδα, δεδομένης της θέσης της ως περιφερειακού εμπορικού κόμβου.
Η νέα αυτή κατάσταση προσφέρει στη χώρα μας νέες ευκαιρίες, αλλά και προκλήσεις. Ο κ. Τοψίδης τόνισε την ανάγκη για σωστή αξιοποίηση των υποδομών και της ενίσχυσης της διασυνοριακής συνεργασίας. «Ολοκληρώθηκαν οι οδικοί άξονες: Εξοχής Δράμας, Θέρμες-Ζλάτογκραντ, Κυπρίνου και Ορμενίου στον Έβρο, Νυμφαία – Μακάζα στη Ροδόπη, που έχει αποδείξει την δυναμική του στη διαμόρφωση ενός μεγάλου τουριστικού ρεύματος και του Δημάριου-Rudozem στην Ξάνθη, που αποτελεί την επιτομή της διασυνοριακής συνεργασίας με την Βουλγαρία», είχε αναφέρει επί του θέματος.
Καταληκτικά, η Ελλάδα και ειδικότερα η Βόρεια Ελλάδα, με την υποστήριξη των ευρωπαϊκών κονδυλίων, πρέπει να επικεντρωθεί στη συνεχιζόμενη ανάπτυξη των υποδομών της, ώστε να διασφαλίσει την ανταγωνιστικότητα της στην περιοχή. Η βελτίωση των δρόμων, η αναβάθμιση των τουριστικών υποδομών και η ενίσχυση των διασυνοριακών συνεργασιών με τη Βουλγαρία και τη Ρουμανία είναι απαραίτητες για την ενίσχυση της θέσης της Ελλάδας ως εμπορικού και τουριστικού κόμβου στην περιοχή.
(Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 11-1-2025)