της Βαρβάρας Ζούκα

Τα πάνω κάτω στο ζήτημα της διαχείρισης του νερού στη Θεσσαλονίκη φέρνει το σχέδιο νόμου του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας για τον εκσυγχρονισμό των Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης (ΔΕΥΑ), το οποίο μετά την ολοκλήρωση του σταδίου της διαβούλευσης θα πάρει σιγά – σιγά τον δρόμο προς τη Βουλή των Ελλήνων.

Η διαχείριση του νερού σε ολόκληρη την περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης αναμένεται να περάσει κατά βάση στα χέρια της ΕΥΑΘ Α.Ε., ενώ οι ΔΕΥΑ, τουλάχιστον όπως λειτουργούσαν μέχρι σήμερα, θα αποτελέσουν παρελθόν. Αντίστοιχη πρόβλεψη υπάρχει και για την Αττική, με τους δήμους να καλούνται να ακολουθήσουν τον δρόμο προς την ΕΥΔΑΠ, ενώ για την υπόλοιπη χώρα προκρίνονται οι συνενώσεις των ΔΕΥΑ σε εθελούσια βάση, κάτι που αποτελούσε αίτημα της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας (ΚΕΔΕ).

Οι αλλαγές στο καθεστώς για το νερό προκαλούν έντονο προβληματισμό στην πλειονότητα των δημάρχων, που εκφράζουν τον φόβο ότι η επικείμενη υπαγωγή στην ΕΥΑΘ θα συνοδευτεί από αυξήσεις στα τιμολόγια για νοικοκυριά και επαγγελματίες, αφού οι δημοτικές επιχειρήσεις ακολουθούν παραδοσιακά μια τιμολογιακή πολιτική κατά πολύ χαμηλότερη και φιλικότερη προς τους πολίτες.

Από την άλλη πλευρά, για δήμους που στα όριά τους υπάρχουν περιοχές οι οποίες αντιμετωπίζουν οξυμένα προβλήματα είτε με την ποιότητα είτε με την επάρκεια του νερού η επικείμενη ένταξη στην ΕΥΑΘ μοιάζει να αποτελεί μονόδρομο, ώστε να δρομολογηθούν άμεσες λύσεις.

 

Δείχνουν τον δρόμο προς την ΕΥΑΘ

Οι δήμοι του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης υδροδοτούνται από την ΕΥΑΘ, ενώ ΔΕΥΑ διαθέτουν οι δήμοι Βόλβης, Δέλτα, Θερμαϊκού, Θέρμης, Λαγκαδά, Πυλαίας – Χορτιάτη, Χαλκηδόνας και Ωραιοκάστρου.

Το νέο σχέδιο νόμου ουσιαστικά δείχνει τον δρόμο για υπαγωγή στην ΕΥΑΘ, για την οποία προβλέπει επέκταση χωρικής αρμοδιότητας στο σύνολο των δήμων της περιφερειακής ενότητας Θεσσαλονίκης. Δυνατότητα εξαίρεσης προβλέπεται εάν οι δημοτικές επιχειρήσεις δύο ή και περισσότερων όμορων δήμων αποφασίσουν να συνενωθούν σε μία Διαδημοτική Επιχείρηση Ύδρευσης και Αποχέτευσης.

Παράλληλα, προβλέπεται ότι οι δημοτικές επιχειρήσεις θα επιδοτηθούν, ώστε να καλύψουν το 70% των οφειλών τους προς τους παρόχους ενέργειας, δεδομένου ότι η εκτίναξη του ενεργειακού κόστους τα τελευταία χρόνια αποτέλεσε έναν από τους κύριους παράγοντες που οδήγησαν πολλές ΔΕΥΑ σε όλη τη χώρα σε οικονομική ασφυξία.

 

Ο δήμος Βόλβης

«Η διαχείριση του νερού είναι τοπική υπόθεση και ανήκει στην αυτοδιοίκηση», σημειώνει ο δήμαρχος Βόλβης Διαμαντής Λιάμας, εκφράζοντας κατά τρόπο κατηγορηματικό την αντίθεσή του απέναντι στις προβλέψεις του επίμαχου σχεδίου νόμου.

«Η ΔΕΥΑ επιτελεί ένα σημαντικό έργο», τονίζει ο ίδιος, υπογραμμίζοντας ότι το προσωπικό της δημοτικής επιχείρησης σε ό,τι αφορά τυχόν βλάβες ή ζημιές λειτουργεί πέρα και έξω από τα στενά δημοσιοϋπαλληλικά κριτήρια, ευρισκόμενο πάντοτε δίπλα στον πολίτη. «Αν περάσουμε σε ένα μοντέλο απρόσωπης διοίκησης, όπως στην περίπτωση υπαγωγής στην ΕΥΑΘ, η συνθήκη αυτή θα αλλάξει», σημειώνει.

«Πέραν όλων των άλλων τίθεται και ένα μείζον ζήτημα τεχνογνωσίας. Εμείς δεν έχουμε να διαχειριστούμε έναν αγωγό, αλλά γεωτρήσεις και δεξαμενές. Έχουμε ένα εκτεταμένο δίκτυο με πολλές ιδιαιτερότητες. Επίσης, πολλές φορές κληθήκαμε να διαχειριστούμε ζητήματα που αφορούν την ποιότητα του νερού και ανταποκριθήκαμε σε όλα, δρομολογώντας τις ενδεδειγμένες λύσεις», προσθέτει ο κ. Λιάμας, τονίζοντας: «Το νερό είναι κοινωνικό αγαθό. Το κόστος του πρέπει να το ελέγξουμε και να μην το αφήσουμε να εκτιναχθεί».

 

Ο δήμος Δέλτα

Την πλήρη αντίθεσή του απέναντι στη φιλοσοφία και στις προβλέψεις του σχεδίου νόμου εκφράζει και ο πρόεδρος της ΔΕΥΑ του δήμου Δέλτα Σπύρος Σταματάκης. “Η ΔΕΥΑ του δήμου Δέλτα διαθέτει διαχειριστική επάρκεια και είναι απολύτως βιώσιμη. Η υποχρεωτικότητα που ισχύει για την περίπτωση της Θεσσαλονίκης και της Αττικής είναι βαθιά αντι-αυτοδιοικητική”, αναφέρει χαρακτηριστικά.

Όπως τονίζει ο κ. Σταματάκης, το σημαντικότερο πρόβλημα που θα δημιουργηθεί είναι ότι θα προκύψουν υπέρογκες αυξήσεις στα τιμολόγια του νερού. Ο ίδιος, εξάλλου, εμφανίζεται επιφυλακτικός και για τη δυνατότητα της ΕΥΑΘ να ανταποκριθεί στις ανάγκες διαχείρισης και συντήρησης του δικτύου σε ολόκληρη την περιφερειακή ενότητα Θεσσαλονίκης.

Ο πρόεδρος της ΔΕΥΑ του δήμου Δέλτα επισημαίνει ακόμη ότι το πλαίσιο της υπαγωγής είναι κατάφωρα άδικο, αφού τα πάγια στοιχεία των δημοτικών επιχειρήσεων μεταφέρονται σε μια ανώνυμη εταιρεία χωρίς καμιά αποζημίωση, ενώ αντίθετα τα χρέη μετακυλίονται στους δήμους. “Συγχρόνως, δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τους εργαζόμενους”, προσθέτει ο κ. Σταματάκης.

 

Ο δήμος Θερμαϊκού

“Το νομοσχέδιο μιλάει για υποχρεωτική υπαγωγή σε ΕΥΑΘ και ΕΥΔΑΠ ή για συνενώσεις ΔΕΥΑ όμορων δήμων μόνο για τη Θεσσαλονίκη και την Αττική. Εμείς ζητούμε ενιαία αντιμετώπιση. Να ισχύσει δηλαδή και σε μας η πρόβλεψη για οικειοθελείς συνενώσεις, που υπάρχει για όλη την υπόλοιπη χώρα. Η επιλεκτική μεταχείριση είναι και παράνομη και αντισυνταγματική”, υπογραμμίζει ο δήμαρχος Θερμαϊκού Θοδωρής Τζέκος.

Ο ίδιος επισημαίνει ότι “δεν αντιμετωπίζουμε κατ’ ανάγκην αρνητικά το ενδεχόμενο υπαγωγής στην ΕΥΑΘ”, αλλά σίγουρα “δεν μπορούμε να συναινέσουμε στη βάση που  θέτει το συγκεκριμένο νομοσχέδιο”. Ο δήμαρχος ζητά μεταξύ άλλων να υπάρξουν εγγυήσεις ότι θα διασφαλιστεί η επάρκεια νερού και ότι θα γίνουν έργα και επενδύσεις σε δίκτυα.

 

Ο δήμος Θέρμης

Μείζον χαρακτηρίζει το ζήτημα της διαχείρισης του νερού ο δήμαρχος Θέρμης Θεόδωρος Παπαδόπουλος, υπογραμμίζοντας ότι στη λεκάνη του Ανθεμούντα από την οποία υδροδοτείται η Θέρμη το 88% των πόρων αφορά την άρδευση και μόνον το 12% την ύδρευση.

“Η ΔΕΥΑ της Θέρμης δεν διαχειρίζεται έτσι απλά την υδροδότηση, αλλά παρακολουθεί τη λεκάνη του Ανθεμούντα και ασχολείται και με το ζήτημα της λειψυδρίας. Έχει ασχοληθεί ποτέ η ΕΥΑΘ με συλλογικά δίκτυα άρδευσης, με παρακολούθηση της λεκάνης; Πρόκειται για οπισθοχώρηση”, σημειώνει ο κ. Παπαδόπουλος, στέλνοντας το μήνυμα ότι στο σκέλος που προβλέπει μεταβίβαση περιουσίας των δήμων το σχέδιο νόμου θα καταπέσει.

 

Ο δήμος Λαγκαδά

“Είμαστε κατά βάση αντίθετοι με την υπαγωγή στην ΕΥΑΘ. Θέλουμε το αυτοδιοίκητο και το αυτόνομο της ΔΕΥΑ”, σημειώνει και η δήμαρχος Λαγκαδά Νίκη Ανδρεάδου.

Όπως αναφέρει η ίδια, στην περίπτωση του δήμου Λαγκαδά καταγράφονται ορισμένες ιδιαιτερότητες, καθώς υπάρχουν μεγάλες καλλιέργειες και κτηνοτροφικές μονάδες. “Με τις αυξήσεις στα τιμολόγια για το νερό, που νομοτελειακά θα ισχύσουν, θα προκύψει ένα δυσβάσταχτο κόστος”, προειδοποιεί η κ. Ανδρεάδου, σημειώνοντας ότι σε κάθε περίπτωση οι αλλαγές στη διαχείριση του νερού και η ενδεχόμενη υπαγωγή δημοτικών επιχειρήσεων στην ΕΥΑΘ θα έπρεπε να γίνονται σταδιακά, ώστε να μπορούν να αξιολογούνται κάθε φορά τα αποτελέσματα.

 

Ο δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη

Σε ό,τι αφορά τον δήμο Πυλαίας – Χορτιάτη οι περιοχές του Πανοράματος και της Πυλαίας ανήκουν στην ΕΥΑΘ, ενώ τη διαχείριση για τον Χορτιάτη, το Ασβεστοχώρι, την Εξοχή και το Φίλυρο την έχει η οικεία ΔΕΥΑ. Μάλιστα, ειδικά στο Φίλυρο, όπως χαρακτηριστικά επισημαίνει ο δήμαρχος Πυλαίας – Χορτιάτη Ιγνάτιος Καϊτεζίδης, καταγράφεται ένα παράδοξο: “η περιοχή υδρεύεται από τη ΔΕΥΑ, αλλά αποχετεύεται από την ΕΥΑΘ!”.

Τις τελικές αποφάσεις για την υπαγωγή ή μη στο δίκτυο της ΕΥΑΘ θα τις λάβει το δημοτικό συμβούλιο, με τον δήμαρχο πάντως να ξεκαθαρίζει ότι ο ίδιος αντιμετωπίζει το θέμα θετικά. “Εργαζόμαστε συστηματικά, ώστε να παρέχουμε ποιοτικές υπηρεσίες στους συμπολίτες μας και να τους απαλλάξουμε από τον κίνδυνο της λειψυδρίας”, επισημαίνει ο κ. Καϊτεζίδης, υπογραμμίζοντας ότι τα τελευταία χρόνια ο δήμος Πυλαίας – Χορτιάτη, αξιοποιώντας ευρωπαϊκούς πόρους, έχει κάνει επενδύσεις πάνω από 50 εκατ. ευρώ για την αναβάθμιση των δικτύων.

 

Ο δήμος Χαλκηδόνας

Εγγυήσεις ότι θα προβλεφθούν χαμηλά τιμολόγια στην περίπτωση κατά την οποία προχωρήσουν τα σχέδια για υποχρεωτική υπαγωγή στην ΕΥΑΘ ζητά ο δήμαρχος Χαλκηδόνας Σταύρος Αναγνωστόπουλος.

“Οι προβληματισμοί μας έχουν να κάνουν και με την επιτήρηση της περιοχής και των δικτύων. Θα είμαστε ένα μικρό κομμάτι μιας μεγάλης περιφέρειας και δεν θέλουμε οι περιοχές μας να αδικηθούν”, επισημαίνει ο κ. Αναγνωστόπουλος.

Ο ίδιος πάντως κλείνει κάθε συζήτηση για το ενδεχόμενο συνένωσης της ΔΕΥΑ του δήμου Χαλκηδόνας με αντίστοιχη επιχείρηση κάποιου όμορου δήμου. “Εφόσον δεν δίδονται ουσιαστικά κίνητρα, πώς να συνενωθούμε με κάποια διπλανή ΔΕΥΑ; Να ενώσουμε τη φτώχεια μας”, αναφέρει χαρακτηριστικά.

 

Ο δήμος Ωραιοκάστρου

Αναφανδόν υπέρ της υπαγωγής στο δίκτυο της ΕΥΑΘ τάσσεται ο δήμαρχος Ωραιοκάστρου Παντελής Τσακίρης, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά την περιοχή της Μυγδονίας, που εδώ και χρόνια αντιμετωπίζει μείζονα προβλήματα με το νερό. “Η δημοτική ενότητα Ωραιοκάστρου υδρεύεται από την ΕΥΑΘ και δεν έχει απολύτως κανένα πρόβλημα. Ωστόσο, 15.000 κάτοικοι σε τρία μεγάλα χωριά του δήμου μας αντιμετωπίζουν τεράστια προβλήματα, τα οποία η ΔΕΥΑ δεν μπορεί να τους τα λύσει. Η ΕΥΑΘ, όμως, έχει την πλήρη τεχνογνωσία να δρομολογήσει λύσεις. Για εμάς, λοιπόν, που αντιμετωπίζουμε ένα τρομακτικό πρόβλημα το οποίο δεν μπορούμε να λύσουμε, αυτό το νομοσχέδιο είναι ‘μάννα εξ ουρανού’”, ανέφερε χαρακτηριστικά ο δήμαρχος Ωραιοκάστρου Παντελής Τσακίρης από το βήμα της συνεδρίασης του διοικητικού συμβουλίου της ΚΕΔΕ.

Εφόσον επιλυθεί το μείζον πρόβλημα της Μυγδονίας μέσα από την υπαγωγή στην ΕΥΑΘ, για το σκέλος που αφορά την περιοχή της Καλλιθέας ο δήμος Ωραιοκάστρου αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να μπει σε συζητήσεις για μια πιθανή συνένωση της δημοτικής του επιχείρησης με την αντίστοιχη ΔΕΥΑ του δήμου Λαγκαδά.

 

Η ΚΕΔΕ και η ΕΔΕΥΑ

Ο πρόεδρος της Κεντρικής Ένωσης Δήμων Ελλάδας, δήμαρχος Αμπελοκήπων – Μενεμένης Λάζαρος Κυρίζογλου, υπογραμμίζει ότι με το σχέδιο νόμου για τις ΔΕΥΑ που τέθηκε σε διαβούλευση επήλθε μια σημαντική βελτίωση σε σχέση με το αρχικό σχέδιο που είχε παρουσιαστεί από το υπουργείο. “Γίνεται αποδεκτή η βασική αρχή και θέση που έθεσε η ΚΕΔΕ στο συνέδριο της Ρόδου για εθελοντικές συνενώσεις, με εξαίρεση βέβαια περιπτώσεις που υπάρχουν στην περιοχή ευθύνης της ΕΥΔΑΠ και της ΕΥΑΘ», εξηγεί ο κ. Κυρίζογλου.

Ο ίδιος, πάντως, υπογραμμίζει ότι το σχέδιο νόμου δεν αντιμετωπίζει το ζήτημα της υποστελέχωσης των ΔΕΥΑ ούτε δίνει οριστική απάντηση στο πρόβλημα του ενεργειακού κόστους, παρ’ ότι ανακοινώθηκε ότι οι ΔΕΥΑ θα επιδοτηθούν με 200 εκατ. ευρώ για την κάλυψη χρεών προς τους ενεργειακούς παρόχους.

“Θα πρέπει να κοστολογηθεί η εφαρμογή του νέου πλαισίου για τις ΔΕΥΑ. Τα 200 εκατ. ευρώ είναι σημαντικά, αλλά, όταν το συνολικό κόστος για τον εκσυγχρονισμό του πλαισίου είναι πάνω από 6 δις ευρώ, αλλά ο κουμπαράς είναι κάτω του 1 δις ευρώ, δεν ξέρω κατά πόσον διασφαλίζεται η βιωσιμότητα”, σημειώνει από την πλευρά του ο πρόεδρος της Επιτροπής Διαχείρισης Υδάτων και Κυκλικής Οικονομίας της ΚΕΔΕ, επικεφαλής της παράταξης της μείζονος αντιπολίτευσης στον δήμο Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ζέρβας.

“Το σχέδιο νόμου είναι αντι-αυτοδιοικητικό, δεν λύνει κανένα θέμα και δεν δίνει προοπτική επιβίωσης, αφού δεν αντιμετωπίζει το ενεργειακό ζήτημα ούτε και περιλαμβάνει προβλέψεις για τους εργαζόμενους”, σημειώνει ο πρόεδρος της Ένωσης Δημοτικών Επιχειρήσεων Ύδρευσης και Αποχέτευσης, δήμαρχος Ρεθύμνης Γιώργος Μαρινάκης.

Η ηγεσία του υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας θεωρεί επιβεβλημένο ένα νέο πλαίσιο λειτουργίας, επισημαίνοντας προβλήματα βιωσιμότητας για τις ΔΕΥΑ αλλά και αδυναμία τους να ανταποκριθούν στη διαχείριση των προβλημάτων που προκαλεί η κλιματική αλλαγή.

(Δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Πολιτική”, 8-3-2025)